Στις 16 Νοεμβρίου 2010 η UNESCO συμπεριέλαβε το φλαμένκο, τη μουσική και το χορό των τσιγγάνων της Ανδαλουσίας, στον κατάλογο της Παγκόσμιας Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς. Από τότε η 16η Νοεμβρίου έχει καθιερωθεί ως Παγκόσμια Ημέρα Φλαμένκο, μία ημέρα με ιδιαίτερη σημασία στη νότια Ισπανία.
Οι ρίζες του φλαμένκο βρίσκονται πιθανότατα στην παραδοσιακή μουσική της Ανδαλουσίας και την εγκατάσταση των Χιτάνος, των ισπανών τσιγγάνων, κατά τον 15ο αιώνα. Για πολλά χρόνια υπέστησαν καταπίεση και διωγμούς, αλλά μόλις τον 19ο αιώνα η κατάστασή τους καλυτέρευσε. Από τότε μπόρεσαν να αναδείξουν σταδιακά την τέχνη του φλαμένκο, το οποίο στις μέρες μας έχει ξεφύγει από την παραδοσιακή μορφή του. Είναι πλέον ένα κατεστημένο μουσικοχορευτικό είδος με τους δικούς του αναγνωρίσιμους σταρ και με παρουσία στα μεγαλύτερα θεατρικά και συναυλιακά κέντρα του κόσμου.
Αν και η ετυμολογία του ονόματος παραμένει αβέβαιη (επικρατέστερη είναι η εκδοχή ότι προέρχεται από τη λέξη flama που σημαίνει φλόγα και φωτιά στα ισπανικά), το μόνο σίγουρο είναι ότι το φλαμένκο είναι συνώνυμο με τον ισπανικό τρόπο και αποτελεί ένα από τα κύρια χαρακτηριστικά της ισπανικής κουλτούρας».
Η βάση του φλαμένκο είναι το τραγούδι, που συχνά συνοδεύεται από κιθάρα και αυτοσχεδιαζόμενο χορό. Οι εκτελέσεις συχνά συνοδεύονται από χειροκροτήματα, κροτάλισμα των δακτύλων, ποδοκροτήματα και κραυγές. Οι καστανιέτες που συνδέονται με το φλαμένκο δεν αποτελούσαν μέρος της αυθεντικής τσιγγάνικης παράδοσης.
Βασικό στοιχείο του παραδοσιακού φλαμένκο είναι το duende, δηλαδή η κατάσταση κατά την οποία ο εκτελεστής «κυριεύεται» από την ασυγκράτητη συγκίνηση της μουσικής και του χορού.
Οι στίχοι των τραγουδιών του φλαμένκο μιλούν για το θάνατο, την οδύνη, την απελπισία, αλλά και τον έρωτα και τη χαρά.
