Από τις εκδ. Έναστρον κυκλοφόρησε ένας μικρός, αλλά πολυτελής και καλαίσθητος τόμος, στον οποίο συγκεντρώθηκαν τα έντεκα διηγήματα που διακρίθηκαν στον Λογοτεχνικό Διαγωνισμό διηγήματος που διοργάνωσε το PEN Greece με αφορμή τη συμπλήρωση των 100 χρόνων από τη Μικρασιατική Καταστροφή.
Παράλληλα, η συλλογή μεταφράστηκε στην αγγλική γλώσσα και εκδόθηκε, επίσης από τις εκδ. Έναστρον, σε μετάφραση Χριστίνας Καζάζη, καθώς ο διαγωνισμός αποφασίστηκε αρχικά με στόχο αφενός μεν την προώθηση της δημιουργικής έκφρασης και την ανάδειξη του συγκεκριμένου θέματος και αφετέρου την προβολή της ελληνικής λογοτεχνίας στο εξωτερικό, με την έκδοση του συλλογικού αυτού τόμου τόσο στην ελληνική όσο και στην αγγλική γλώσσα.
Το Δ.Σ. του PEN Greece ορίζοντας το θεματικό πλαίσιο του διαγωνισμού, ζήτησε από τους συμμετέχοντες να μη σταθούν μόνο στα τραγικά εκείνα γεγονότα που σημάδεψαν τον ελληνισμό και δημιούργησαν ένα από τα πιο βαθιά συλλογικά τραύματά του. Ζήτησε οι συμμετέχοντες συγγραφείς να συλλογιστούν όλα όσα επακολούθησαν των γεγονότων αυτών, όπως η ανταλλαγή των πληθυσμών, ο τραγικός ξεριζωμός, τα προβλήματα της μετεγκατάστασης των ανθρώπων στη νέα πατρίδα, η θλίψη και η νοσταλγία, η πιθανή ενσωμάτωση και αποδοχή αλλά και η περιθωριοποίηση που αντιμετώπισαν οι πρόσφυγες, όπως επίσης τη σχέση της Ελλάδας με την προσφυγιά γενικότερα, καθώς τα τελευταία χρόνια στη χώρα μας ένας μεγάλος αριθμός ανθρώπων βρίσκει καταφύγιο και πρόσφορο έδαφος αναδημιουργίας αλλά κι έναν τόπο αντιθέσεων που δεν παύει να είναι ξένος και εν πολλοίς άγνωστος.
Ο αφηγηματικός χωροχρόνος των διηγημάτων δεν περιορίζεται στα στενά όρια του έτους 1922 αλλά μεταφέρει τα βιώματα των λαών κάθε εποχής, διευρύνοντας έτσι τον αφηγηματικό ορίζοντα, εντάσσοντας σε αυτόν τα διαχρονικά θέματα που ταλανίζουν τον προσφυγικό κόσμο, όπως είναι ο νόστος, το γλωσσικό χάσμα, οι μνήμες και η αναζήτηση ταυτότητας σε ένα νέο, εντελώς ξένο, περιβάλλον.
Το στοίχημα να αναδειχθεί το πώς αντιλαμβάνονται οι σύγχρονοι συγγραφείς το συγκεκριμένο θέμα και σε ποιον βαθμό τους κινητοποιεί αφηγηματικά κερδήθηκε απολύτως, καθώς τα κείμενα της συλλογής αυτής, διαφορετικά μεταξύ τους, είναι κείμενα ετερόκλητα και πολυσχιδή, ευφάνταστα και επινοητικά, κείμενα με εξαιρετικό ενδιαφέρον, που όμως είχαν ένα κοινό παρονομαστή: την ικανότητα να αγγίξουν τον αναγνώστη, να τον συγκινήσουν, να μεταφέρουν αναμνήσεις και βιώματα αλλά και να τον προβληματίσουν, κυρίως όμως να συνδιαλλαγούν μαζί του, συνομιλώντας πρωτίστως μεταξύ τους, αναδεικνύοντας με αυτόν τον τρόπο τη δυναμική των λέξεων στην πυρηνική ουσία της θύμησης και στην καταγραφή της.
Μέσα από ευρηματικές ιστορίες οι συγγραφείς κατάφεραν να αναδείξουν και κάτι ακόμα όμως. Πόσο μεγάλη είναι η αγάπη που τρέφουν οι Έλληνες συγγραφείς για το συγκεκριμένο θέμα. Σε ποιο βαθμό οι χαμένες πατρίδες επηρεάζουν ακόμη και σήμερα, εκατό χρόνια μετά, τη σκέψη, τη μνήμη, το παρελθόν αλλά και το μέλλον.
Τα διηγήματα είναι άκρως ενδιαφέροντα, γραμμένα με αφηγηματικές τεχνικές υψηλής αισθητικής, γλωσσική αγωγή ακρίβειας και έναν αφηγηματικό ρεαλισμό αναμεμειγμένο σε αγαστή ισορροπία με τη μυθοπλασία. Οι υπογράφοντες συγγραφείς είναι με αλφαβητική σειρά: Δημήτρης Αλεξίου, Χριστίνα Βουμβουράκη, Κωνσταντίνος Γιαννάκος, Κατερίνα Ευθυμίου, Δημήτρης Καλλέας, Βασιλική Λασπίτα, Γιάννης Μόσχος, Νεκτάριος – Παναγιώτης Μπουτεράκος, Πασχάλης Πράντζιος, Λόπη Ρωμανά, Νικόλαος Σαλτερής.
