Τα παπούτσια pointe είναι συνώνυμα του μπαλέτου και της μπαλαρίνας σε όλο τον κόσμο. Ενώ μπορούμε να θεωρήσουμε δεδομένο ότι αποτελούσαν ανέκαθεν μέρος της μακράς ιστορίας του μπαλέτου, τα παπούτσια pointe έχουν μια ενδιαφέρουσα ιστορία. Θα σας εκπλήξει να μάθετε ότι η τέχνη του μπαλέτου δημιουργήθηκε 200 χρόνια πριν αναπτυχθούν τα παπούτσια pointe και οι χορευτές σηκώθηκαν στις μύτες των ποδιών τους για να χορέψουν.
Η Βασιλική Ακαδημία Χορού, Académie Royale de Danse, ήταν το πρώτο ίδρυμα χορού που ιδρύθηκε στο δυτικό κόσμο. Ιδρύθηκε στη Γαλλία ως θίασος Θεάτρου, Χορού και Όπερας από τον Γάλλο βασιλιά Λουδοβίκο ΙΔ’. Είκοσι χρόνια μετά την ίδρυση της, οι πρώτες επίσημες παραγωγές μπαλέτου παρουσιάστηκαν στη σκηνή.
Αυτή η Ακαδημία τοποθέτησε το μπαλέτο στις δημιουργικές τέχνες και διακρίθηκε ως μια ξεχωριστή μορφή χορού και παραστάσεων. Ενώ το μπαλέτο παρουσιάστηκε στην Ευρώπη πριν από τότε, η επίσημη γέννησή του τοποθετείται στη Γαλλία και γι’ αυτό τα γαλλικά έγιναν η διεθνής γλώσσα του μπαλέτου. Τα μαθήματα μπαλέτου σε όλο τον κόσμο εξακολουθούν να διδάσκονται στα γαλλικά.
Τα πρώτα παπούτσια μπαλέτου με τακούνια
Τα πρώτα παπούτσια μπαλέτου που φορούσαν οι χορευτές της Βασιλικής Ακαδημίας Χορού ήταν αρκετά δύσκολο να φορεθούν και απαγόρευαν οποιαδήποτε άλματα και πολλές τεχνικές κινήσεις. Τα παπούτσια αυτά δεν έμειναν για πολύ καιρό. Κανείς δεν ξέρει ακριβώς πότε οι μπαλαρίνες άρχισαν να φοράνε κλειστά παπούτσια, αλλά η αλλαγή αυτή βοήθησε τους χορευτές να κάνουν πολύ περισσότερα από άλλοτε. Φημολογείται ότι η Marie Camargo του Μπαλέτου της Όπερας του Παρισιού ίσως ήταν η πρώτη χορεύτρια που φόρεσε διαφορετικά παπούτσια για το μπαλέτο.
Τα νέα παπούτσια με επίπεδη βάση επεκτάθηκαν γρήγορα σε όλη την κοινότητα του μπαλέτου καθώς οι χορευτές μπορούσαν να κάνουν περισσότερες κινήσεις στο χορό. Τα νέα παπούτσια που φορέθηκαν τον 18ο αιώνα μοιάζουν πολύ με τα παπούτσια demi-pointe που φοριούνται από τις νεαρές μπαλαρίνες στις τάξεις σήμερα. Τα έδεναν στα πόδια τους με κορδέλες γύρω από τον αστράγαλο και τα παπούτσια προσαρμόζονταν καλύτερα στα πόδια τους. Τα νέα παπούτσια ήταν καλύτερα για χορό.
Χορεύοντας στις μύτες των ποδιών
Οι πρώτοι χορευτές που χόρεψαν στις μύτες των ποδιών τους το έκαναν με την εφεύρεση του Charles Didelot το 1795. Η «ιπτάμενη μηχανή» του σήκωσε τους χορευτές προς τα πάνω, επιτρέποντάς τους να σταθούν στις μύτες των ποδιών τους πριν εγκαταλείψουν το έδαφος. Αυτή η ελαφρότητα της κίνησης άρεσε στο κοινό. Κατά συνέπεια οι χορογράφοι άρχισαν να αναζητούν τρόπους για να ενσωματώσουν περισσότερες κινήσεις με pointe στα έργα τους.
Καθώς ο χορός προχώρησε στον 19ο αιώνα, η έμφαση στην τεχνική ικανότητα αυξήθηκε, όπως και η επιθυμία να χορεύουν en pointe χωρίς την βοήθεια στηριγμάτων. Η Marie Taglioni συχνά θεωρείται ως η πρώτη που χόρεψε με pointe, αλλά όπως για πολλά πράγματα στην πρώιμη ιστορία του μπαλέτου, κανείς δεν ξέρει σίγουρα.
Το 1832, όταν η Marie Taglioni χόρευε για πρώτη φορά ολόκληρο το μπαλέτο La Sylphise en pointe, τα παπούτσια της δεν ήταν τίποτα περισσότερο από τροποποιημένες σατέν παντόφλες. Επειδή τα παπούτσια αυτής της περιόδου δεν προσέφεραν στήριξη, οι χορευτές θα χρησιμοποιούσαν τα δάκτυλα των ποδιών τους και θα βασίζονταν στη δύναμη των ποδιών και των αστραγάλων τους για στήριξη.
Οι πρώτοι χορευτές που χόρεψαν με πουέντ
Η επόμενη ουσιαστικά διαφορετική μορφή παπουτσιών pointe εμφανίστηκε στην Ιταλία στα τέλη του 18ου αιώνα. Πρόκειται για μια τροποποιημένη σόλα που ήταν τα αρχικά στάδια αυτού που τώρα ονομάζουμε toe box. Χορευτές όπως η Pierina Legnani φορούσαν παπούτσια με μια ανθεκτική, επίπεδη σόλα στο μπροστινό μέρος του παπουτσιού.
Η Ιταλική Σχολή θα μπορούσε τώρα να χρησιμοποιήσει την τεχνική αυτή για να επιτύχει εκθαμβωτικά βιρτουόζικα επιτεύγματα. Αυτό ήταν η πιο ενδιαφέρουσα εξέλιξη, ένα μυστικό όπλο της μπαλαρίνας, ένα μέσο για να κάνει πολλές πιρουέτες.
Αυτά τα παπούτσια περιλάμβαναν ένα κιβώτιο από στρώματα από ύφασμα για να στηρίζει τα δάκτυλα των ποδιών και είχαν μια σκληρή και ανθεκτική σόλα. Καθώς οι pointe αναπτύχθηκαν το ίδιο συνέβη και με το μπαλέτο. Τα παπούτσια επέτρεπαν στους χορευτές να κάνουν περισσότερες κινήσεις και οι χορευτές άρχισαν να θέλουν περισσότερο να χορεύουν με παπούτσια pointe.
Η γέννηση του σύγχρονου παπουτσιού pointe αποδίδεται συχνά στην Ρωσίδα μπαλαρίνα του 20ου αιώνα Anna Pavlova, η οποία ήταν από τους πιο διάσημους και σημαντικούς χορευτές της εποχής της. Η Pavlova είχε ιδιαίτερα ψηλά, τοξωτά πέλματα και ήταν δύσκολο να χορεύει σε pointe. Είχε επίσης λεπτά και κωνικά πόδια και αυτό είχε ως αποτέλεσμα να ασκείται υπερβολική πίεση στα μεσαία δάκτυλά της. Για να το αντισταθμίσει εισήγαγε σκληρές δερμάτινες σόλες στα παπούτσια της για επιπλέον στήριξη.
Τα μαλακά παπούτσια που χρησιμοποιούνταν από αυτές τις μπαλαρίνες ήταν πολύ διαφορετικά από τα “μπλοκαρισμένα” παπούτσια toe που τελικά εμφανίστηκαν στην αρχαιότερη μορφή τους στη δεκαετία του 1880. (Προηγουμένως, οι χορευτές ξόδευαν πολύ λιγότερο χρόνο στις pointe από ότι οι μπαλαρίνες σήμερα).
Οι χορευτές μπαλέτου στις αρχές εκείνου του αιώνα φορούσαν και παπούτσια που θα φαίνονταν αδύναμα σήμερα. Ήταν θεμελιώδους σημασίας για την ανάπτυξη της τεχνικής μπαλέτου να γίνουν τα παπούτσια pointe πιο σκληρά και ισχυρά για να υποστηρίζουν μεγαλύτερες ισορροπίες και δύσκολες πιρουέτες.
Σήμερα τα περισσότερα παπούτσια είναι κατασκευασμένα από στρώματα σατέν ενισχυμένα με κόλλα, με μια στενή σόλα συχνά φτιαγμένη από δέρμα.
